Contents
I. Thành tựu đạt được trong việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài năm 2023
Theo thông tin từ Cục Đầu tư nước ngoài thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư, những tháng cuối năm đã chứng kiến sự phục hồi mạnh mẽ, đưa tổng giá trị vốn đầu tư nước ngoài cả năm 2023 lên mức kỷ lục, tăng mạnh so với năm 2022.
Chi tiết con số cho thấy tính ổn định và sức hút của Việt Nam. Cho đến ngày 20/12/2023, vốn đầu tư nước ngoài đăng ký đã lên đến 36,61 tỷ USD, tăng 32,1% so với cùng kỳ. Trong đó, vốn thực hiện của các dự án cũng đạt mức 23,18 tỷ USD, một con số ấn tượng với sự gia tăng 3,5% so với năm 2022.
Có điều đáng chú ý là số liệu thống kê cho thấy không chỉ vốn đăng ký mới tăng mạnh, mà cả số lượng dự án mới cũng ghi nhận sự tăng trưởng đáng kể. Với gần 20,19 tỷ USD vốn đăng ký mới và 3.188 dự án mới, tăng lần lượt 62,2% và 56,6%, Việt Nam đang thể hiện sức hút ngày càng mạnh mẽ.
Ngoài vốn đăng ký mới, năm 2023 còn chứng kiến sự điều chỉnh vốn đầu tư trong 1.409 dự án, tăng 14%. Dù giảm so với cùng kỳ nhưng mức giảm đã được cải thiện, là dấu hiệu tích cực về niềm tin của nhà đầu tư trong triển vọng kinh doanh dài hạn tại Việt Nam.
Một điểm sáng khác là vốn đầu tư thông qua góp vốn mua cổ phần đã tăng đáng kể lên đến hơn 8,5 tỷ USD, đồng thời giảm biến động trong lượt giao dịch.
Các địa bàn thu hút vốn đầu tư nước ngoài tiếp tục là các tỉnh, thành phố có cơ sở hạ tầng tốt, nguồn nhân lực ổn định và chính sách thuận lợi. Đặc biệt, TP.HCM, Hải Phòng, Quảng Ninh, Bắc Giang, Thái Bình, Hà Nội, Bắc Ninh, Nghệ An, Bình Dương và Đồng Nai chiếm đến 78,6% số dự án mới và 74,4% tổng vốn đầu tư nước ngoài trong năm 2023.
Về lĩnh vực đầu tư, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tiếp tục là động lực chính với hơn 23,5 tỷ USD, chiếm 64,2% tổng vốn đầu tư đăng ký. Bất động sản và các ngành sản xuất khác cũng ghi nhận sự gia tăng, là nguồn lực quan trọng đưa vào nền kinh tế.
Trong khi nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ tham gia đầu tư tại Việt Nam, Singapore, Nhật Bản và Hồng Kông tiếp tục là những đối tác quan trọng nhất. Với sự đa dạng về nguồn vốn và sự chủ động trong thúc đẩy đầu tư, Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế của mình trên bản đồ đầu tư quốc tế trong năm 2023.
II. Một số hạn chế và kiến nghị để nâng cao hiệu quả thu hút FDI
Ngoại trừ những thành công đã đạt được, việc thu hút FDI tại Việt Nam cũng đối mặt với nhiều thách thức và hạn chế nhất định, như sau:
1. Kết Nối và Lan Tỏa Thấp
- Kết nối và lan tỏa của các dự án FDI đến lĩnh vực đầu tư trong nước chưa cao.
- Chuyển giao công nghệ từ FDI đến doanh nghiệp trong nước chưa đạt đến mong đợi, chủ yếu là trong lĩnh vực gia công lắp ráp.
- Tỷ lệ nội địa hóa trong một số ngành còn thấp, giá trị gia tăng chưa đạt mức cao.
2. Công Nghệ và Máy Móc
- Máy móc, thiết bị, dây chuyền sản xuất sử dụng trong doanh nghiệp FDI không có sự vượt trội so với doanh nghiệp trong nước.
- Số lượng doanh nghiệp FDI có năng lực công nghệ cao còn hạn chế, chỉ 5% có công nghệ cao, 80% có công nghệ trung bình.
- Ít doanh nghiệp FDI thành lập trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D).
3. Phân Bố Chưa Đồng Đều
- Tỷ trọng thu hút FDI vào các lĩnh vực chưa đồng đều, với sự tập trung nhiều vào bán buôn bán lẻ, chế biến, chế tạo và bất động sản.
- Dự án FDI chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực không thân thiện với môi trường và có giá trị gia tăng thấp.
4. Thực Trạng Chuyển Giá và Trốn Thuế
- Doanh nghiệp FDI vẫn có xu hướng chuyển giá và trốn thuế tại Việt Nam.
- Thủ thuật chuyển giá bao gồm nâng giá tài sản cố định khi góp vốn đầu tư và việc nâng giá nguyên vật liệu nhập khẩu.
III. Kiến nghị để năng cao hiệu quả thu hút FDI trong tương lai
1. Hoàn Thiện Thể Chế và Pháp Luật
- Xây dựng thể chế, chính sách thu hút FDI với ưu đãi vượt trội để thu hút các dự án lớn và công nghệ cao.
- Sửa đổi pháp luật về chuyển giao công nghệ và nhập khẩu máy móc để kiểm soát và thúc đẩy chuyển giao công nghệ.
2. Cải Thiện Môi Trường Đầu Tư
- Rà soát và sửa đổi chính sách đầu tư, hỗ trợ nhà đầu tư để giảm khó khăn.
- Nâng cao quản lý nhà nước về FDI từ xúc tiến đến giám sát thực hiện dự án.
3. Sàng Lọc Các Dự Án FDI
- Ưu tiên các dự án có công nghệ tiên tiến, hiệu quả, và gắn kết với chuỗi giá trị toàn cầu.
- Thận trọng xem xét đề xuất từ nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt trong các lĩnh vực quan trọng và có thể ảnh hưởng đến an ninh quốc gia.
4. Tăng Cường Giám Sát và Minh bạch
- Xây dựng hệ thống thông tin đồng bộ về doanh nghiệp FDI để đánh giá và giám sát hiệu quả.
- Công khai thông tin về hoạt động và tài chính của doanh nghiệp FDI để ngăn chặn rủi ro kinh tế – xã hội.
5. Nâng Cao Năng Lực Doanh Nghiệp Trong Nước
- Doanh nghiệp trong nước cần nâng cao năng lực về công nghệ, quản lý và trình độ lao động để thu hút đầu tư từ doanh nghiệp FDI.
IV. TỔNG KẾT
Năm 2023, Việt Nam thu hút kỷ lục hơn 36,6 tỷ USD FDI, tăng 32,1% so với năm trước. Số liệu cho thấy sự ổn định và sức hút của Việt Nam trong việc tăng cường số dự án đầu tư mới. Tuy nhiên, vẫn tồn tại thách thức về kết nối, công nghệ,… Để ngày càng thu hút vốn đầu tư FDI trong tương lai nên cải thiện thể chế, môi trường đầu tư, và tăng cường giám sát để nâng cao hiệu quả thu hút FDI trong tương lai, đồng thời tăng cường năng lực doanh nghiệp trong nước.